BÜYÜK BACH SERİSİ - Bölüm 7. Schütz Eserlerinde Monteverdi Etkisi

     1628-1629 arasında, Dresden'deki ekonomik ve politik durum da hareketlenirken, Schütz prens elektör Johann Georg II'den "yeni gelişmeleri ve ilk kalışından sonraki müzikteki yeni uygulamaları araştırmak için" İtalya'ya ikinci kez gitme izni aldı. Bir kez daha, Claudio Monteverdi'nin kişiliğini ve operanın kaynağını tanıması için Venedik, Schütz'ün varış noktası olacaktı. 

    Çok yıllar sonra, Sacrae Symphoniae (1647)'nin ikinci kısmında, Schütz, Es steh Gott auf SWV 356'sında Armato il cor ve ciaccona Zefiro Torna'yı parafrase (bir cümleyi, özünü bozmadan ufak değişikliklerle yeniden ifade etmek) edecekti. 

    Mantova'da çalışan kemancı Francesco Castelli'yle karşılaşması, onun Dresden Sarayı'na bağlanmasına sebep oldu. Venedik'te, İtalya'dan ayrılmadan biraz önce, Schütz Symphoniae Sacrae'nin ilk cildini yayımladı, tümü Latince olarak. Giovanni Gabrieli'nin saygıdeğer hatırası (Saksonya varisine ithafında "Dii immortales, quantus vir!" (Ölümsüz Tanrılar, ne harika bir adam!) yazıyordu) için yazdığı en büyük anıttır. Solist, enstrüman ve sürekli bas için 20 büyük kutsal (sacro) konçerto'dur.

    Kontrpuan ustalığını bolca gösterdikten ve sanatını Venedik - Büyük Kanal (Canal Grande)'da duruladıktan sonra Schütz kendini canto monodico'ya [1] adadı. Cantico dei Cantici'nin [2] Latince versiyonundan bolca metin seçerek, eşi benzeri görülmemiş bir hassasiyetle. 

    Vokal süslemeler (diminuzioni, ornamentazioni) [3] Monteverdi'nin estetiği ile temasını kanıtlar niteliktedir. Vespro della Beata Vergine'nin (Monteverdi -1610) yüce modeline göre spiritüel müzik alanına taşınmış ikinci uygulama da buna kanıttır. Bu benzerliğin harika bir örneği Symphoniae Anima mea liquefacta est ve Adjurovos çiftidir, iki tenor ses, kornet ve fiffari konçertosu ile nazik bir şekilde çerçevelenmiştir, metnin önerdiği erotik baygınlığı sürekli olarak yeniden üretir, iç içe geçirir. "Quia amore langueo" beklenti ve arzu kelimelerinde sürekli bir kromatik ve aşırı disonans sapmaları vardır.         Duyuların yüce zevkine bulanan mistisizmin analojik ifadesi burada, Gian Lorenzo Bernini'nin Roma-Santa Maria della Vittoria'daki Estasi di Santa Teresa erotik spiritüel tiyatrosundaki en ürkütücü plastik temsiliyle ilişkilendirilmese olmaz. Bu şehvetli aktarımın Luteran bir müzisyenden gelmiş olması sadece büyüleyici olabilir.

    İtalyan sanatından şevkle içmiş ve her şeyden önce şair olmak isteyen bir sanatçının estetik bilinci, Schütz'ün ne kadar büyük olduğunu anlamamıza yeter.     

    David'in oğlunun ölüsü üzerine ağladığı, Fili mi Absalon ağıtı (lamento) daha az duygulandırıcı değildir. Küçük, olağanüstü bir "sinfonia da requiem" içinde bir trombon konçertato quarteti tarafından metafizik ve dramatik bir arka planla donatılmış acı dolu bir bas ses.

    Schütz, Saksonya elektöründen Danimarka veliaht prensi Christian tarafından ödünç alınmıştı. Christian, Johann Georg'un kızı Johann Sybilla ile evlenecekti. 1633 Aralık'ında Schütz Kopenhag'a gitti ve 1635'e kadar orada kaldı. İzin talebinde, prense acı içinde şunları yazdı:

"Dresden'de şu anda, savaştan dolayı, ne siz ekselansları için ne şapel için görevlerimi yerine getirmem mümkün, kısaca söylemek gerekirse ne Tanrı'ya, ne insanlara ne de kendime faydam var."

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Tek bir melodik çizgi ve enstrümental eşliğe sahip solo vokal tarzı.  

[2] Ezgiler Ezgisi. Eski Ahit'te yer alan bir metin.

[3] Dekoratif ve ifade amaçlı olarak bir ya da birden fazla notanın melodiyi süslemesi.