Motet ruhu, polifonik yoğunluğu ve ciddiyetiyle, Titulum delle sette [1]'ye, İsa'nın haç üzerindeki son sözlerine nüfuz ediyor ve evanjelistin anlatısına başlamadan ve haçtaki İsa'ya ses vermeden önce, ciddi (solenne) bir senfoninin enstrümental karşılığı için yer bırakıyor.
Passione'nin ve kurtuluşun gizeminin Luteran yorumunda haçın teolojik merkeziliğini göz önünde bulunduran Schütz, aşırı acınasılıktan (patheticism) kaçınıyor gibi görünüyor. Golgota'nın diğer karakterlerinin, cellatların, iki soyguncunun, kalabalığın katılımıyla kendini anlatının tarihiyle sınırlıyor.
Passione'nin müzikteki evrimine ve sonraki yüzyılın sanatsal yolundaki büyük önemine örnek olacak şekilde bir formüle göre, anlatıcı 'monodia' ve dramatik polifoni yer değişip dururlar.
1666 Kutsal haftasında (settimana santa) icra edilen II. Matteo, Luca, Giovanni Passione'lerin üç çağdaş entonasyonu daha bile öz ve temeldir. İsa'nın tutkusu ve ölümünün yeniden canlandırılmasına adanmış günlerde enstrümanlara dayatılan sessizliğe uygun olarak, Schütz bu üçünü de a cappella şarkının çıplaklığına emanet etti. Solistik olsun (evanjelist, karakterler, İsa), koral olsun, 4 ses için kısa, yoğun motetler olarak çözülen Turba'nın müdahaleleri olsun, sürekli bas bile, evanjelik metnin saflığı kirlenmesin diye devreye girmez. Schütz, Luteran ilkelere göre prozodiye sadık kalmak için parçayı ölçüsüz bırakır, bu aynı zamanda icracı için de özgürlük sağlar.
1660 Noel'inde icra edilip 1664'te yayımlanan İncil'lere göre doğuş hikayesi olan Historia der Geburt Jesu Christi, neşeli ve enstrümantasyon açısından zengindir. Önsözde Schütz, evanjelistin partilerini stile recitativo stile emanet edip, melekler, çobanlar ve Re Magi [2] nin kısımlarını muhteşem intermedio (ara bölüm) ya da ses ve enstrüman için motetistik kutsal (sacro) konçertolara dönüştürerek Alman topraklarındaki müzikal üstünlüğünü gösterdi.
Enstrümantasyonun ve polifonik işlemenin verdiği zevk, bu Noel oratoryosunu (Oratorio di Natale), büyük Luteran Kirchenmusiken'lerin kaderi için çok önemli bir prototip haline getiriyor. Schütz, kemanlar, flüt, trompet, trombonlarla ve hafif polifonik yazının bilgeliğiyle, Venedik renk duyarlılığının ihtişamını bahşetmiş. Metnin anlatımında etkili her bir tablonun karakterini canlandırmada canlı (vivace), evanjelik recitatifin her bir notasını çevreleyen, şekil, altın ve renklerle canlandırılmış Noel poliptiği [3] kılığında, öte yandan sürekli basın bilge yolunda espressive bir duyarlılıkla dolup taşıyor.
Schütz'ün vasiyeti, "Kuğu şarkısı" (canto del cigno) diye anılan eseri Salmo 119 entonasyonudur. Çift (doppio) koro halinde 11 motete bölünmüştür. Salmo 100 ve Magnificat'ın Almanca versiyonu, çift koro olan Meine Seele erhebt den Herren de buna eklenir, 6 Kasım 1672'de 87 yaşında bu topraklardan ayrılmadan önce büyük usta Gabrieli'ye öğrencisinden son saygı duruşu.
Onun müzikal mirası, Alman müziğinin sağlam temelini oluşturdu, 500 eser, neredeyse tümü spiritüel. Venedik müzik uygarlığı, önce Gabrieli, sonra Monteverdi ile, Luteran müzik doktrininin en özgün ve güçlü yorumuyla gün yüzüne çıktı. Dresden şapelinin 57 yıllık liderliğinde Schütz, Almanya'nın müzikal kaderi için tüm ön koşulları yaratmıştı.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] İsa'nın çarmıhtaki yedi özdeyişi.
[2] Müneccimler. Bebek İsa'ya, "Yahudilerin Kralı"na saygılarını sunmak için doğudan geldiğine inanılan hacılar.
[3] Poliptik : Dört ya da daha fazla tablodan oluşan, bir arada duvara asılan tablo grubu.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder