Froberger, özellikle de büyük Toccata'ları ve dahiyane Capriccio'ları ile Frescobaldi stilinin Avrupa'daki devam ettiricisi ve yayıcısıydı. İtalyan armonik ve kromatik zevkiyle, müthiş bir kontrpuan disiplini kurdu. Yüzyılın ikinci yarısındaki fügün Alpleri aşan (Transalp) kültürünü böylece güçlü bir şekilde besledi. Konular önce genişçe, düz bir şekilde, sonra orta bölümde ters bir şekilde yeniden işleniyordu (Örnek: Capriccio no.8). Ve sonra danslara ve parlak bir şekilde virtüözistik ve hareketli finallere kadar ritmik metamorfozlarla çeşitlendiriliyordu.
Capriccio no.3'ü dinlersek, Bach'ın Froberger eserlerine niye bayıldığı anlaşılabilir. Araştırmacılar eklesiastik (dini) polifoninin ideal yerleşiminin org üzerinde olduğunu düşünüyorlar. Armonik bir duyarlılığın oluşması ile birlikte tonal sistemin mantığı ve organizasyonu açıkça ilan ediliyor.
Nispeten stile osservato tarzı bestelerde de danstan gelen ritimlerin bulunması, modern zamanın ilk Avrupalı müzisyenlerinden biri olan Froberger'in temsil ettiği eğilimlerin bir araya geldiğini bize gösteriyor. Onun Fransız müziğiyle, özellikle de Fransız klavsencilerin başı Jacques Champion de Chambonnières (~1601-1672) ile bağı, stilli danslarla bir aşinalık kurmasına, bir zevk geliştirmesine sebep oldu. 1600'lerin daha ilk yarısında, bu danslar Fransız müzik modasının tipik bir özelliğini oluşturuyordu. Bunun sebebi Chambonnières'in de katıldığı muhteşem koreografik Ballet royal de cour prodüksiyonlarıydı.
Froberger, Fransız süitlerinin temel modelini dört sıralı dans olarak oluşturdu: Allemande, Gigue, Courante, Sarabande. 1649'a dayanan ilk dans serisi hala organik olarak birleşmemiştir ve Suite ismini taşımaz. Sadece üç eser bu şekilde betimlenmiştir ve Allemande, Corrente ve Sarabande ile sınırlıdır. 1656'dan itibaren danslar yukarıdaki sıraya göre dizilir, 1700'lerde Gigue, klasik final pozisyonunu alacaktır. Froberger'in neredeyse tamamı klavye bestelerinden oluşan eserlerinin bu özelliği, çok sayıda bestenin "programlı" karakterini getirir. Özellikle yoğun lamento'larda (ağıt) ya da Tombeaux'ta [1] ve Suites danslarının bazı bölümlerinde bir başlıkla (didascalia) ifade edilen karakterde.
La minördeki Suite no.30 mesela, otobiyografik olarak Plainte faite à Londres pour passer la Melancholie diye adlandırdığı espressive bir Allemande ile başlar. Ya da Suite no.14'ün açılışında İngiliz Kanalı Manş'ın geçişinde korsanlar tarafından soyulmuş olmaktan şikayet eder. Suite no.29'da başlık "Allemande, Ren geçişinde büyük tehlikedeki bir teknede yapıldı" dır.
Melankoli temasına sahip meditasyonlar 1700'lerin ikinci yarısında bir moda olacak ve 1700'lerin ilk yarısında müzik literatürüne önemli izler bırakacaktır. 1740-1780 arasında Carl Philipp Emanuel Bach ve onun takipçilerinin Werther'ci rahatsızlıklarıyla duyarlılığın önemli ölçüde canlanmasına kadar. Büyük ve uzun olan bu yolda, Re majör Suite no.20'nin de ilk Allemande'ı Méditation, faict sur ma mort future, Memento mori göze çarpar.
Froberger, müziğe kendi düşüncelerini, ruh halini yansıtmaya cüret eden ilk bestecidir, hatta günlüğümsü bir şekilde, her zaman daha başkahramanvari, retorik/anlatıcı, tanımlayıcı, natüralist bir şekilde müzik içeriğini aktarmıştır. Froberger ile birlikte, o ana kadar tamamen müziğe aktarılan kelimenin (parola cantata) uzantısı olan Barok müziğin, artık argümanın gücüne bağlı, söylemsel ve psikolojik yönüyle enstrümental yolla da bir şey ifade ettiğini söyleyebiliriz.
Froberger, yüzyılın sonunda anca, eserlerini ilk defa basabildi. Bununla birlikte, bestecinin Avrupa'da dolaşımı, sonra bir icracı olarak prestiji ve hayranlar/taklitçileri yoluyla çokça el yazması kopya, geniş çapta yayılmıştı.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] Ünlü şahsiyetlerin kaybı için yazılmış, mesela lavtacı Blancrocher için, ya da Sur la mort très douloureuse de Sa Majesté Impériale, Ferdinand le troisième, An 1657.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder