Koralde söylenen cemaat müziğinin "merkezi" yapısı, topluluğun (ensemble) rehber enstrümanı olarak org'un yükselişine sebep oldu. Reformun ilk zamanlarında, henüz bu ayrıcalığa sahip değildi, ama bu dönüşüm çok çabuk gerçekleşti. Almanya'nın bölge ve şehirlerinde, kuzeyden batıya, her cemaat en gösterişli ve en geniş aralıklı (register) önemli enstrümanlarla övünmek ve onların farklarını ortaya çıkarmak istedi (rekabetçi bir anlayış da var).
Bunun büyük sebeplerinden biri, Luther reformunun kiliselerdeki ikonlara karşı isteksiz olmasıydı. Kiliseler kutsal mobilyalardan, resim ve heykellerden arınınca, en büyük estetik ve dekoratif yatırım org'lara oldu. Özellikle de büyük ticari şehirlerde (Hamburg, Lübeck, Liebzig gibi) giderek daha zengin boru ve süsleme sergileri oldu. O yüzden org sanatçısı (organist) her zaman evanjelik papaz (İncil'i yayan kişi)'ın rolünü daha çok üstlendi.
Organist, ensemble'ın direktörü, korallerin melodilerinin sunumu, dini servisin çeşitli bölümlerinin interlude'leri (ara bölümde çalınan parça), giriş ve çıkış, kutlama amaçlı veya ağırbaşlı müziklerin sorumlusu ve enstrümental virtüözite konusunda becerikli olan kişiydi. Müzikten ve koroların eğitiminden sorumlu kişi, yetenekli bir organist olmak zorundaydı. Bu yüzden Almanya'nın 1600 müzik tarihi, pek çok açıdan org literatürüyle çakışır.
Alman topraklarındaki İtalyan ve Flaman deneyimleri de kullanılarak, müzik yoluyla Luther'in tavsiyeleriyle bir medeniyet kuruldu. Alman topraklarında İtalyan tarzının en yetkin aracı ve onun reform bağlamına uyarlanması Heinrich Schütz tarafından oldu, Otuz Yıl Savaşları sırasında (1585-1672) Venedik'e gitti ve San Marco'nun müzikal ihtişamının mimarlarından olan Giovanni Gabrieli ile çalıştı. Giovanni Gabrieli'nin, amcası Andrea Gabrieli ünlü olduğu için Alman müzik dünyasıyla ilişkisi eskiydi.
Schütz, Thüringen'de doğdu, Saksonya'da Weissenfels'e, ve ardından Hessen'de Kassel'e taşındı. Orada Collegium Mauritianum'da okudu. Landgraf Moritz tarafından kurulmuş bu enstitü, ona birinci sınıf beşeri bilimler ve müzik eğitimi şansı verdi. Avrupa sahnesinin en tanınmış müzik çalışma alanıydı, İngiliz ve özellikle İtalyan Okulu yoluyla, müzik uzmanı Landgraf tarafından "gerçek mükemmellik" olarak tanımlanmıştı. Müzik okumak istediğinden emin olmayan Schütz hukuk okumak için Marburg Üniversitesi'ne kaydoldu. Onun müzik kaderi Landgraf tarafından belirlendi. Landgraf, ona Venedik'e gitmesi ve San Marco'nun müzikal ihtişamının en büyük mimarlarından biri olan Giovanni Gabrieli ile çalışması için burs verdi.
Giovanni Gabrieli
Giovanni Gabrieli, amcası Andrea Gabrieli'nin ünü sayesinde Alman müzik dünyasında tanınıyordu. Giovanni, 1584'te, Andrea Gabrieli'nin okulunda ünlü Nürnberg'li Maestro Hans Leo Hassler (1564-1612) [1] ile çalışmaya gelmişti.
Münih dük sarayında Orlando di Lasso [2]'nun yönettiği şapelde müzisyen olarak dört yıl (1576-1580) geçirmişti. Gabrieli, veba salgınından sonra Venedik'e döndü, San Marco'da 2. organistlik pozisyonunu aldı ve amcası Andrea'nın policorale concertato con strumenti (enstrümanlarla çok koralli konçertato) stilindeki eserine devam etti. Musica sacra (kutsal müzik)'nın dilinin, olgun madrigal'in metin ve duygu açısından modern hassasiyetine sahip olabileceği şekilde.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] İtalyan ustaların doktrin ve müzik zevkini kaynağından almak için Alpleri geçen Alman müzisyen grubunun ilkiydi Hassler. 1500'lerin sonları Venedik kompozisyon uygarlığını Protestan çevreye aktaran Schütz'ün öncüsü sayılabilir. Luteran Kirchenlieder melodi ve armonilerinin en büyük derleyicilerinden biri olmasının yanı sıra, Hassler, İtalyan tarzında madrigal ve canzonetta'ların Almanca önemli bir antolojisini oluşturmuştu.
[2] Palestrina ile birlikte 1500 polifonisinde baş rol olan besteci.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder